Zum Hauptinhalt springen

Seltene Minerale und Seltenerdminerale

Astrophyllit

Dünnschliffe Astrophyllit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                    (K,Na)3(Fe2+,Mn)7Ti2Si8O24(O,OH)7
Kristallsystem                     triklin
Mineralgruppe                    Astrophyllit-Gruppe
Eigenfarbe                             goldgelb
Pleochroismus                    stark, von gelb nach braun
Spaltbarkeit                         eine
Verzwillingung                      -
Doppelbrechung                Δ = 0.009 - 0.020
Auslöschung         
opt. Charakter                     2 (+)
Besonderheiten                   -

Nach oben

Axinit

Dünnschliffe Axinit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Axinit
Foto: Institut f. Geowissenschaften

Formel                                           Ca2(Fe,Mn,Mg)Al2BSi4O15(OH)
Kristallsystem                           triklin
Mineralgruppe                           Axinit-Gruppe (Sorosilikat)
Eigenfarbe                                   farblos
Pleochroismus                          nur in dicken Schliffen sichtbar
Spaltbarkeit                               eine bis mehrere (insg. vier)
Verzwillingung                             -
Doppelbrechung                      ∆ ≈ 0.010
Auslöschung                               schief
opt. Charakter                           2 (−)
Besonderheiten                        Zonarbau; anomale IF

Dünnschliff Axinit
Foto: Institut f. Geowissenschaften

Nach oben

Brucit

Dünnschliffe Brucit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                  Mg(OH)2
Kristallsystem                  hexagonal, trigonal
Mineralgruppe                 Brucit-Gruppe
Eigenfarbe                          farblos
Pleochroismus                   -
Spaltbarkeit                      eine
Verzwillingung                   -
Doppelbrechung             Δ = 0.009 - 0.020
Auslöschung       
opt. Charakter
                  1 (+)
Besonderheiten               auch anomal zweiachsig; bildet meist derbe, blättrig bis schuppige Aggregate; auch anomale IF

Nach oben

Deerit

Dünnschliffe Deerit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                               (Fe2+)12(Fe3+)6Si12O40(OH)10
Kristallsystem               monoklin
Mineralgruppe              Deerit-Gruppe (Inosilikat)
Eigenfarbe                       fast schwarz
Pleochroismus                -
Spaltbarkeit                     -
Verzwillingung                -
Doppelbrechung          Δ ≈ 0.030
Auslöschung                     -
opt. Charakter               2
Besonderheiten              -

Nach oben

Dumortierit

Dünnschliffe Domortierit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Dumortierit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                              Al7(BO3)(SiO4)3O3
Kristallsystem              orthorhombisch
Mineralgruppe             Nesosilikat (Borsilikat)
Eigenfarbe                      blau
Pleochroismus             deutlich, blassblau bis hellblau
Spaltbarkeit                  eine (insg. drei)
Verzwillingung             Durchkreuzungsdrillinge
Doppelbrechung         Δ ≈ 0.031
Auslöschung                  gerade
opt. Charakter              2 (−) / 2 (+)
Besonderheiten             -

Dünnschliff Dumortierit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Høgtuvait

Dünnschliffe Høgtuvait
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                 (Ca,Na)2(Fe2+,Fe3+,Ti)6(Si,Be,Al)6O20
Kristallsystem                 triklin
Mineralgruppe                Aenigmatit-Gruppe (Inosilikat)
Eigenfarbe                        braun (sonst opak)
Pleochroismus                stark
Spaltbarkeit                     zwei (≈ 55°)
Verzwillingung                polysynthetisch
Doppelbrechung            Δ ≈ 0.040
Auslöschung                    schief (ε ≈ 13°-18°)
opt. Charakter                2 (−)
Besonderheiten              -

Nach oben

Holmquistit

Dünnschliffe Holmquistit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                (Li2Mg3Al2)Si8O22(OH)2
Kristallsystem                orthorhombisch
Mineralgruppe               Li-Mg-Amphibol
Eigenfarbe                        farblos
Pleochroismus                 -
Spaltbarkeit                    zwei (≈ 124°/56°)
Verzwillingung                -
Doppelbrechung           Δ = 0.033 - 0.041
Auslöschung                    gerade
opt. Charakter                2 (−)
Besonderheiten              -         

Nach oben

Howieit

Formel                                 Na(Fe2+,Mn)10(Fe,Al)2Si12(O,OH)44
Kristallsystem                 triklin
Mineralgruppe                 Howieit-Gruppe (Inosilikat)
Eigenfarbe                         grün, beige
Pleochroismus                stark
Spaltbarkeit                     eine (insg. drei)
Verzwillingung                 -
Doppelbrechung            Δ ≈ 0.033
Auslöschung                      -
opt. Charakter                 2 (−)
Besonderheiten               -         

Dünnschilfe Howieit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschilfe Howieit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Karpholith

Dünnschliffe Karpholith
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Karpholith
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                (Mn,Mg,Fe)Al2Si2O6(OH)4
Kristallsystem                orthorhombisch
Mineralgruppe               Karpholith-Gruppe (Px-verwandt)
Eigenfarbe                        blassgelb, blassbraun
Pleochroismus               farblos bis hellbraun
Spaltbarkeit                    eine
Verzwillingung                 -
Doppelbrechung           Δ = 0.022
Auslöschung                    gerade
opt. Charakter                2 (−)
Besonderheiten               -

Dünnschliff Karpholith
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Klinochlor

Dünnschliffe Klinochlor
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Klinochlor
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                 (Mg,Fe2+)5Al(Si3Al)O10(OH)8
Kristallsystem                 monoklin
Mineralgruppe                Chlorit-Gruppe
Eigenfarbe                         grün, gelbgrün
Pleochroismus                  -
Spaltbarkeit                     eine
Verzwillingung               lamellar (Pennin-/Glimmergesetz)
Doppelbrechung           Δ = 0.011
Auslöschung                   schief
opt. Charakter                2 (+) / 2 (−)
Besonderheiten               -

Dünnschliff Klinochlor
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Kornerupin

Dünnschliffe Kornerupin
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliffe Kornerupin
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                 (Mg,Fe2+)4Al6(Si,Al,B)5O21(OH)
Kristallsystem                 orthorhombisch
Mineralgruppe                Sorosilikat (Borsilikat)
Eigenfarbe                         farblos, zartblau
Pleochroismus                sehr schwach
Spaltbarkeit                     eine
Verzwillingung                einfach bis mehrfach
Doppelbrechung            Δ = 0.012
Auslöschung                     gerade
opt. Charakter                 2 (−)
Besonderheiten              pseudo-einachsig

Dünnschliffe Kornerupin
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliffe Kornerupin
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Lazurit (Lapis Lazuli)

Dünnschliffe Lazurit (Lapis Lazuli)
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                    Na3Ca(AlSiO4)3(SO4,S2)
Kristallsystem                    kubisch
Mineralgruppe                   Sodalith-Gruppe
Eigenfarbe                           kräftig blau
Pleochroismus                        -
Spaltbarkeit                        eine
Verzwillingung                        -
Doppelbrechung                    -
Auslöschung                             -
opt. Charakter                    isotrop
Besonderheiten                 auch anomal anisotrop

Nach oben

Piemontit

Dünnschliffe Piemontit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Piemontit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                  Ca2Al2Mn3+SiO4Si2O7O(OH)2
Kristallsystem                  monoklin
Mineralgruppe                 Mn-führender Epidot
Eigenfarbe                         gelb, karminrot, violett
Pleochroismus                stark, von gelb bis purpurrot
Spaltbarkeit                     zwei (≈ 115°)
Verzwillingung                einfach bis mehrfach
Doppelbrechung            Δ = 0.025 - 0.088
Auslöschung                     gerade; schief (ε ≈ 30°-37°)
opt. Charakter                 2 (+) / 2 (−)
Besonderheiten              Zonarbau

Dünnschliff Piemontit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliffe Piemontit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Pyrochlor

Dünnschliffe Pyroclor
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Pyroclor
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                   (Ca,Na)2Nb2O6(OH,F)
Kristallsystem                   kubisch
Mineralgruppe                  Pyrochlor-Gruppe
Eigenfarbe                           braun, rot, gelb, farblos
Pleochroismus                         -
Spaltbarkeit                              -
Verzwillingung                        -
Doppelbrechung                    -
Auslöschung                             -
opt. Charakter                   isotrop
Besonderheiten                Zonarbau

Dünnschliff Pyroclor
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Saphir

Dünnschliffe Saphir
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                      Al2O3 mit Fe, Ti
Kristallsystem                      trigonal, hexagonal
Mineralgruppe                     Hämatit-Gruppe (Korund-Varietät)
Eigenfarbe                              farblos, bläulich
Pleochroismus                     schwach
Spaltbarkeit                          nur Teilbarkeiten
Verzwillingung                     lamellar
Doppelbrechung                 Δ = 0.008 - 0.009
Auslöschung                          gerade
opt. Charakter                      1 (−)
Besonderheiten                   Zonarbau; hohes Relief; fleckige Farbverteilung            

Dünnschliffe Saphir
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Sapphirin

Dünnschliffe Sapphirin
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Sapphirin
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                  (Al,Mg)8(Al,Si)6O20
Kristallsystem                  monoklin
Mineralgruppe                 Sapphirin-Gruppe (Inosilikat)
Eigenfarbe                          indigoblau, bräunlichgelb
Pleochroismus                 deutlich
Spaltbarkeit                      drei (schlecht/undeutlich)
Verzwillingung                     -
Doppelbrechung              Δ = 0.005 - 0.007
Auslöschung                       schief
opt. Charakter                   2 (+) / 2 (−)
Besonderheiten                anomale IF

Dünnschliff Sapphirin
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Sillimanit [Querschnitt]

Dünnschliffe Sillimanit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                 Al2SiO5
Kristallsystem                 orthorhombisch
Mineralgruppe                Alumosilikat
Eigenfarbe                         farblos
Pleochroismus                     -
Spaltbarkeit                     eine, deutlich
Verzwillingung                     -
Doppelbrechung            ∆ = 0.019 - 0.022
Auslöschung                     gerade
opt. Charakter                 2 (+)
Besonderheiten                  -

Nach oben

Spodumen

Dünnschliffe Spodumen
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                    LiAlSi2O6
Kristallsystem                    monoklin
Mineralgruppe                   Pyroxene (Klinopyroxen)
Eigenfarbe                            farblos (trüb)
Pleochroismus                        -
Spaltbarkeit                        zwei (≈ 87°)
Verzwillingung                   selten
Doppelbrechung               Δmax = 0.020
Auslöschung                        schief (ε = 23°-27°)
opt. Charakter                    2 (+)
Besonderheiten                       -

Dünnschliffe Spodumen
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Stilpnomelan

Dünnschliffe Stilpnomelan
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Stilpnomelan
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                               K(Fe,Mg,Al)3Si4O10(O,OH)2·3H2O
Kristallsystem               monoklin
Mineralgruppe              Schichtsilikat
Eigenfarbe                       gelb, braun, grünlich
Pleochroismus              stark
Spaltbarkeit                   eine
Verzwillingung                 -
Doppelbrechung          Δ = 0.030 - 0.110
Auslöschung                   meist gerade
opt. Charakter               2 (−)
Besonderheiten            pseudo-einachsig; im Gegensatz zu Biotit ohne "birds-eye"-
                                              Struktur

Dünnschliff Stilpnomelan
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliffe Stilpnomelan
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Sugilith (Lavulit)

Dünnschliffe Sugilith (Lavulit)
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Sugilith (Lavulit)
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                               KNa2(Fe2+,Mn2+,Al)2Li3Si12O30
Kristallsystem               hexagonal
Mineralgruppe              Milarit-/Osumilith-Gr. (Cyclosilikat)
Eigenfarbe                       rosa, gelborange, rötlich-violett
Pleochroismus              schwach (stark aufgr. Schliffdicke)
Spaltbarkeit                   undeutlich (eine)
Verzwillingung               -
Doppelbrechung          Δ ≈ 0.003
Auslöschung                    -
opt. Charakter               1 (−)
Besonderheiten           Zonarbau

Dünnschliff Sugilith (Lavulit)
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliffe Sugilith (Lavulit)
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Topas

Dünnschliffe Topas
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                               Al2SiO4(OH,F)2
Kristallsystem               orthorhombisch
Mineralgruppe              Nesosilikat
Eigenfarbe                       farblos
Pleochroismus                 -
Spaltbarkeit                   eine, sehr gut
Verzwillingung                 -
Doppelbrechung          Δ = 0.008 - 0.011
Auslöschung                   gerade
opt. Charakter               2 (+)
Besonderheiten              -         
 

Anm.: Schliff ist dicker als gewöhnlich

Nach oben

Vesuvian (Idokras)

Dünnschliffe Vesuvian (Idokras)
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                               Ca10(Mg,Fe)2Al4Si9O34(OH,F)4
Kristallsystem               tetragonal
Mineralgruppe              Vesuvian-Gruppe (Sorosilikat)
Eigenfarbe                       farblos, blassgelb/-grün/-braun
Pleochroismus              schwach
Spaltbarkeit                   schlecht (insg. drei)
Verzwillingung                  -
Doppelbrechung          ∆ = 0.001 - 0.008
Auslöschung                   gerade
opt. Charakter               1 (−) / 1 (+)
Besonderheiten           Zonarbau; anomale IF

Nach oben

Wollastonit

Dünnschliffe Wollastonit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                 Ca3(Si3O9)
Kristallsystem                 triklin (pseudo-monoklin), monoklin
Mineralgruppe                Wollastonit-Gruppe (Inosilikat)
Eigenfarbe                         farblos
Pleochroismus                    - 
Spaltbarkeit                     drei (gut)
Verzwillingung                lamellar
Doppelbrechung            ∆ = 0.013 - 0.014
Auslöschung                     schief (ε = 3°-5°)
opt. Charakter                 2 (−)
Besonderheiten                  -

Nach oben

Bastnäsit

Dünnschliffe Bastnäsit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                  (Ce,La,Y)(CO3)F
Kristallsystem                  hexagonal, trigonal
Mineralgruppe                 Carbonat
Eigenfarbe                          farblos, hellbraun
Pleochroismus                    -
Spaltbarkeit                      eine (undeutlich); eine Teilbarkeit
Verzwillingung                   -
Doppelbrechung             Δ ≈ 0.100
Auslöschung                      gerade, symmetrisch
opt. Charakter                  1 (+)
Besonderheiten                -

Dünnschliffe Bastnäsit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliffe Bastnäsit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Eudialith

Dünnschliffe Eudialith
Foto: Isttut für Geowissenschaften

Formel                                 Na15Ca6(Fe2+,Mn2+)3Zr3[Si25O73](O,OH,H2O)3(OH,Cl)2
Kristallsystem                 trigonal, hexagonal
Mineralgruppe                Eudialith-Gruppe (Cyclosilikat)
Eigenfarbe                         farblos
Pleochroismus                   -
Spaltbarkeit                     eine (insg. zwei)
Verzwillingung                  -
Doppelbrechung            Δ ≈ 0.004
Auslöschung                       -
opt. Charakter                 1 (+) / 1 (−)
Besonderheiten              ungleichmäßige Verteilung der IF

Dünnschliffe Eudialith
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Gadolinit

Dünnschliffe Gadolinit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Gadolinit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                 (Ce,La,Nd,Y)2Fe2+Be2Si2O10
Kristallsystem                  monoklin
Mineralgruppe                 Gadolinit-Gruppe (Nesosilikat)
Eigenfarbe                          beige-rotbraun, olivgrün
Pleochroismus                 deutlich (nur in dickeren Schliffen)
Spaltbarkeit                      eine
Verzwillingung                      -
Doppelbrechung             ∆ ≈ 0.024
Auslöschung                      schief (ε = 2°-12°)
opt. Charakter                  2 (+)
Besonderheiten                    -

Dünnschliff Gadolinit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben

Koppit

Dünnschliffe Koppit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                     (Na,Ca)2(Nb,Ti,Ta,Y)2O6(OH,F)
Kristallsystem                     kubisch
Mineralgruppe                    Pyrochlor-Gruppe (Oxid)
Eigenfarbe                             braun, rot
Pleochroismus                         -
Spaltbarkeit                         keine
Verzwillingung                         -
Doppelbrechung                     -
Auslöschung                              -
opt. Charakter                     isotrop
Besonderheiten                  Zonarbau

Nach oben

Loparit

Dünnschliffe Loparit
Foto: Institut für Geowissenschaften
Dünnschliff Loparit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Formel                                  Ce,Na,Ca)(Ti,Nb)O3
Kristallsystem                  kubisch
Mineralgruppe                 Perowskit-Gruppe (Oxid)
Eigenfarbe                          lilabraun, gelblichbraun
Pleochroismus                 schwach
Spaltbarkeit                      eine
Verzwillingung                 Durchkreuzungszwillinge
Doppelbrechung                   -
Auslöschung                            -
opt. Charakter                  isotrop
Besonderheiten               anomal anisotrop

Dünnschliff Loparit
Foto: Institut für Geowissenschaften

Nach oben